Μάτι

Για τους μεν φταίει ο καιρός και η αλλαγή του κλίματος ως ασύμμετρη απειλή, βελτιωμένη version των πρακτόρων που ήθελαν να ρίξουν τον Καραμανλή το 2007. Βέβαια, αλλού διαβάζεις για μαρτυρίες γριών και γέρων που θυμούνται ότι συχνά η περιοχή καιγόταν ολοκληρωτικά, λόγω τοποθεσίας και κλίματος. Για τους «αντι- Σύριζα», τα πράγματα είναι πιο απλά: δανείζεσαι όλη τη ρητορική της μεταπολιτευτικής Ελλάδας ως οιονεί failed state και την προβάλλεις σε αυτόν τον πολιτικό σχηματισμό. Με περίεργες αντιστροφές- κατά το δοκούν- ο λαός που ήταν ένοχος μέχρι το 2015, πλέον δεν πρέπει να τον κατηγορούμε που χτίζει όπως χτίζει, και που φτιάχνει χωριά στα διάφορα «Μάτια» (sic!). Η διαπίστωση της παρακμής της νεοελληνικής κοινωνίας εν συνόλω, συγκεκριμενοποιείται σήμερα στον Σύριζα, αύριο στη Νέα Δημοκρατία.

Προς θεού, μη φέρουμε σε δύσκολη θέση τους εαυτούς μας! Ακόμα και η Εκκλησία, που διαθέτει τα «εργαλεία» για μία προχωρημένη κριτική, την «πέφτει» στους άθεους κυβερνήτες και στους ομοφυλόφιλους. Είναι πολύ απλό και για αυτό τόσο δύσκολο: ο ελληνικός λαός έχει εδώ και καιρό εισέλθει σε τροχιά πνευματικής εξαφάνισης, οι διοικήσεις του είναι απόλυτα συμβατές με αυτό όπως και με τους συναδέλφους τους στο εξωτερικό, κατά τα μοντέλα Γιουνκέρ και Μακρόν, που ο νανισμός τους κάνει υπερήρωες τον Ερντογάν και τον Πούτιν. Είναι μία παγκόσμια τραγωδία, που απλά εδώ βιώνεται ως κάτι το ειδικό και το πολύ τρομακτικό. Στην Ελλάδα άλλωστε έχουμε τον τραγικό ναρκισσισμό να θεωρούμε ότι η ανοησία, κακοδιοίκηση, αυθαιρεσία που κοστίζει 100 ζωές είναι κάτι περισσότερο από τις καθημερινές εκατόμβες όπου της γης.

Βρισκόμαστε στα 1944…

Η μοναδική «φιλμική» απεικόνιση του Κλέωνα Τριανταφύλλου-του αξέχαστου Αττίκ-σε ρόλο αυτοβιογραφικό. Γυρισμένη στην κατοχή, λίγο πριν το θάνατο του Αττίκ, με την πανέμορφη Ζινέτ Λακάζ….

Φυσάει ο βοριάς, σε εμάς δεν το παίρνεις χαμπάρι…

λέει ο Φούντας από την Καστέλα, δείχνοντας κάτω….στη γούβα….

Κλειστοί χώροι

Ενώ, η εποχή μας προσπαθεί να συνδέσει το τοπίο με την απλόχωρη και πολύμορφη αγροτική θέα, και ενώ το πολυπόθητο σκηνικό περιβάλλον κάθε σπιτιού είναι η ύπαιθρος- έννοια που, πρέπει να παραδεχτούμε, συναντάται ήδη από την αρχαιότητα στις εξοχικές επαύλεις της ρωμαϊκής Καμπανίας και στις ρωμαϊκές τοιχογραφίες, που μια έξοχη εκδοχή τους βρίσκουμε στη βίλα του Αδριανού στο Τίβολι-, οι αρχαίοι Έλληνες προτιμούσαν την άνεση και τη σιγουριά του κλειστού χώρου. Μπορούσε κανείς να δει την πόλη απ’ έξω μέσα στο σκηνικό του τοπίου της, δεν ήταν, όμως αυτό που μετρούσε τόσο. Η κατεξοχήν εμπειρία αρχόταν από τα μέσα. Έβλεπε το σύνολο της κοινότητας πίσω από τον κλειστό χώρο των τοίχων, τη δημόσια ζωή πίσω από τον κλειστό χώρο της αγοράς και της στοάς, την ιδιωτική ζωή πίσω από τον κλειστό χώρο της αυλής [πηγή: Richard Tomlinson, Το τοπίο της αρχαίας ελληνικής πόλης, στο Το Ελληνικό Τοπίο. Μελέτες Ιστορικής Γεωγραφίας και Πρόσληψης του Τόπου, εκδόσεις Εστία, 75]

Επίσης,

στις ελληνικές κατοικίες δεν υπάρχει θέα προς την φύση. Μπορεί οι ναοί να σχετίζονται με φυσικές θέσεις (καθώς οι θεοί εκπροσωπούν φυσικές δυνάμεις σε συγκεκριμένες τοποθεσίες). Οι κατοικίες όμως είναι εσωστρεφείς αφενός λόγω κλίματος αφετέρου λόγω της θέσης της γυναίκας εντός της κατοικίας. Οι ελληνικές κατοικίες λοιπόν είναι σαν αυτές που συναντάς στην βόρειο Αφρική γύρω από ένα κεντρικό αίθριο το οποίο αντιγράφηκε αιώνες αργότερα κατά τον νεοκλασικισμό σε μεγάλα και μνημειακά κτήρια (είναι ανασύσταση του αρχαίου τύπου, όχι της αυλής των μοναστηρών). Αυτό τον τύπο ακολουθούν και οι ρωμαϊκές επαύλεις μόνο που το αίθριο σκεπάζεται και γίνεται atrium ενώ προστίθεται ένας μεγάλος περίκλειστος κήπος. Για την ύστερη ρωμαϊκή κατοικία («βυζαντινή») δεν έχουμε πολλά στοιχεία αλλά από συμβολαιογραφικά έγγραφα ξέρουμε ότι υπήρχε ανώγι και κατώγι. Στους πολεοδομικούς κανόνες του Ιουλιανού Ασκαλωνίτου (6ος αι) έχουμε πρώτη φορά μνεία για το θέμα της θέας καθώς προβλέπει ότι δεν πρέπει η μία κατοικία να φράσσει την θέα στην άλλη. Εκεί που πλέον υπάρχει φανερά θέμα θέας προς στην φύση είναι στις οθωμανικές κατοικίες (τα διάφορα αρχοντικά του Πηλίου, της Μακεδονίας κλπ) καθώς οι Οθωμανοί έχουν μια ευαισθησία προς την φύση όπως οι Ιάπωνες (στα Ιαπωνικά μπορεί που λέει ο λόγος να υπάρχει ένα παραθυράκι που να βλέπει ένα μόνο άνθος) που φαίνεται μάλιστα στα γυναικεία τουρκικά ονόματα. Στην Ευρώπη τέτοιες ευαισθησίες δεν υπάρχουν. Εκεί υπάρχει η έννοια του κήπου περισσότερο στις επαύλεις και τα παλάτια μετά την Αναγέννηση, αλλά όχι της φυσικής φύσης. Η φυσική φύση εμφανίζεται στην αντίληψη μετά τον γερμανικό ιδεαλισμό και στην αρχιτεκτονική πρέπει να περιμένει τον μοντερνισμό του F-L.Wright (ο οποίος ήταν εξίσου επηρεασμένος από τις art&crafts αγγλικές αγροικίες και την ιαπωνική αρχιτεκτονική και φυσικά την αμερικανική φύση, το βασικό «εθνικό» στοιχείο των ΗΠΑ)

Πηγή

Οι αμαρτίες μας…

Ο νόμος της τιμωρίας των αμαρτιών υπάρχει, δυστυχώς όμως είναι πολύ πιο σύνθετος από τις «λύσεις» που προτείνει ο Αμβρόσιος. Πρόκειται για μία εν συνόλω και δομικά αμαρτωλή κατάσταση, μία πτυχή της οποίας βρίσκω να αναλύεται στο πιο κάτω απόσπασμα.

«Η Δευτέρα 24 Ιουλίου ήταν μια τραγική μέρα για εκατοντάδες οικογένειες. Αναπάντεχα ήταν μια δύσκολη μέρα για τον ΧΚ και την οικογένεια του. Οι επιτακτικές ανάγκες για κλίνες ΜΕΘ αυτομάτως πυροδότησαν ένα μηχανισμό «ιατρικών υπολογισμών» που είχε να λύσει ένα πρακτικό πρόβλημα: πως κατανέμεις κλίνες ΜΕΘ όταν οι ανάγκες υπερβαίνουν τον αριθμό τους;

Η Ιατρική ομάδα του Νοσοκομείου έκανε τους «υπολογισμούς» και με βάση τις γνωματεύσεις και τα σχετικά πρωτόκολλα ενημέρωσε τους συγγενείς του ΧΚ ,πως θα γίνει μεταφορά του σε Νοσοκομείο κανονικής νοσηλείας όπου θα συνεχιστεί η μηχανική υποστήριξη ως μέρος ενός άλλου ιατρικού πρωτοκόλλου.

Η τραγωδία στο Μάτι επιμετρείται με θανάτους ,εξαφανίσεις και τραυματισμούς .

Αν δεν είχα γνώση της περίπτωσης του ΧΚ δεν θα είχα καταλάβει πως η ιατρική τεχνολογία έχει δημιουργήσει και μια άλλη κατηγορία θυμάτων : διάφορες παραλλαγές βίων «Locked In» ή «PVS» .

Παράλληλα ανακάλυψα μια κατηγορία  ιατρών  ευρίσκονται στην οδυνηρή θέση να ορίσουν απόλυτα  την ζωή των ασθενών, έστω και αν αυτή είναι μηχανική  ενώ  οι οικείοι αναζητούν, καθημερινά  ελάχιστες συσπάσεις, κινήσεις, νεύματα ως ενδείξεις ενός «Εγώ» που παραμένει ζωντανό ως εγκεφαλική λειτουργία.

Τις προσεχείς εβδομάδες ο «Locked in» βίος του ΧΚ θα συνεχιστεί σε ένα άλλο Νοσοκομείο όπου ελπίζω τα λεπτεπίλεπτα νεύματα τα μεγεθυνθούν και οι οικείοι του να συνεχίσουν να «μιλάνε» καλύτερα με τον ασθενή τους» [πηγή]

Τοπιογραφίες

[H.W. Williams, άποψη της Λιβαδειάς από τα δυτικά]

 

[άποψη του Άργους, από Εντουαρντ Λιρ, Ashmolean Museum, Οξφόρδη]

[Εντουαρντ Χίλντεμπραντ, Άποψη της Αθήνας]

Εάν το αρχαίο μεγαλείο της Ελλάδας προβάλλει θριαμβευτικά ανάμεσα από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της φύσης της στις τοπιογραφίες του 19ου αιώνα, το ανθρώπινο τοπίο φάνταζε λιγότερο δελεαστικό στους ζωγράφους. Στα περισσότερα τοπία οι Έλληνες απεικονίζονται σαν μικροσκοπικές φιγούρες, που συγχωνεύονται αρμονικά με το τοπίο ως δευτερεύοντα διακοσμητικά στοιχεία..

Πηγή: Φ. Μ. Τσιγκάκου, Το ελληνικό τοπίο του 19ου αιώνα, στο Το Ελληνικό Τοπίο, εκδόσεις Εστίας, σ. 212

Εξορκισμός του θανάτου

H άρνηση να παντρευτείς και να κάνεις παιδιά συχνά θεωρείται αποτέλεσμα μίας εγωιστικής, καταναλωτικής κουλτούρας. Επίσης, θεωρείται και συνεχής αναζήτηση της νεότητας (που περνά πολύ γρήγορα…). Το υπόστρωμα αυτό φαίνεται ότι είναι διαχρονικό και υπάρχει όσο υπάρχει ο άνθρωπος. Έτσι, διαβάζουμε στον Γρηγόριο Νύσσης ότι ο γάμος και η οικογένεια δεν είναι ακριβώς τα φυσικά «αντίδοτα» της φθοράς και του θανάτου. Η άρνηση αυτών είναι η άρνηση της διαδοχής γεννήσεων και θανάτων. Ω πα, και τότε υπήρχαν τέτοιες αντιλήψεις και τάσεις; Όμως, τότε η εναλλακτική ήταν η παρθενία ως «σπάσιμο» της αλυσίδας του θανάτου, και μάλλον όχι τα μπαράκια στου Ψυρρή!

14.1 Οὐκοῦν ὁ τοιοῦτος βίος προτιμητέος τοῖς γε νοῦν ἔχουσιν, ὃς κρείττων τῆς τοῦ θανάτου δυναστείας ἐστίν. Ἡ γὰρ σωματικὴ παιδοποιία–καὶ μηδεὶς δυσχεράνῃ τὸν λόγον–οὐ μᾶλλον ζωῆς ἀλλὰ θανάτου τοῖς ἀνθρώποις ἀφορμὴ γίνεται· ἀπὸ γὰρ γενέσεως ἡ φθορὰ τὴν ἀρχὴν ἔχει, ἧς οἱ παυσάμενοι διὰ τῆς παρθενίας ἐν ἑαυτοῖς ἔστησαν τὴν τοῦ θανάτου περιγραφήν, περαιτέρω προελθεῖν αὐτὸν δι’ ἑαυτῶν κωλύσαντες, καὶ ὥσπερ τι μεθόριον θανάτου καὶ ζωῆς ἑαυτοὺς στήσαντες ἐπέσχον αὐτὸν τῆς ἐπὶ πρόσω φορᾶς. Εἰ οὖν οὐ δύναται παρελθεῖν τὴν παρθενίαν ὁ θάνατος, ἀλλ’ ἐν αὐτῇ καταλήγει καὶ καταλύε, σαφῶς ἀποδείκνυται τὸ κρεῖττον εἶναι τοῦ θανάτου τὴν παρθενίαν, καὶ καλῶς ἄφθορον ὀνομάζεται σῶμα τὸ μὴ ὑπουργῆσαν τῇ τοῦ φθαρτοῦ βίου ὑπηρεσίᾳ μηδὲ τῆς θνητῆς διαδοχῆς ὄργανον γενέσθαι καταδεξάμενον. Ἐν τούτῳ γὰρ διεκόπη τὸ συνεχὲς τῆς τοῦ φθείρεσθαι καὶ ἀποθνῄσκειν ἀκολουθίας, ὅπερ ἀπὸ τοῦ πρωτοπλάστου καὶ μέχρι τῆς τοῦ
παρθενεύοντος ζωῆς διὰ μέσου γέγονεν· οὐ γὰρ ἦν δυνατὸν ἀργῆσαί ποτε τὸν θάνατον, ἐνεργου μένης διὰ τοῦ γάμου τῆς ἀνθρωπίνης γενέσεως. Ἀλλὰ πάσαις ταῖς προλαβούσαις γενεαῖς συμπαροδεύων καὶ τοῖς ἀεὶ παραγινομένοις εἰς τὸν βίον συνδιεξερχόμενος, ὅρον τῆς ἐνεργείας ἑαυτοῦ τὴν παρθενίαν εὗρεν, ὃν παρελθεῖν τῶν ἀμηχάνων ἐστίν· ὥσπερ γὰρ ἐπὶ τῆς θεοτόκου Μαρίας «ὁ βασιλεύσας ἀπὸ Ἀδὰμ μέχρις» ἐκείνης «θάνατος», ἐπειδὴ καὶ κατ’ αὐτὴν ἐγένετο, καθάπερ τινὶ πέτρᾳ τῷ καρπῷ τῆς παρθενίας προσπταίσας περὶ αὐτὴν συνετρίβη, οὕτως ἐν πάσῃ ψυχῇ τῇ διὰ παρθενίας τὴν ἐν σαρκὶ παριούσῃ ζωὴν συντρίβεταί πως καὶ καταλύεται τοῦ θανάτου τὸ κράτος, οὐκ ἔχοντος τίσι τὸ ἑαυτοῦ κέντρον ἐναπερείσηται. Καὶ γὰρ τὸ πῦρ, εἰ μὴ ὑποβληθείη ξύλα καὶ καλάμη καὶ χόρτος αὐτῷ ἢ ἄλλο τι τῶν ὑπὸ πυρὸς δαπανωμένων, οὐκ ἔχει φύσιν ἐφ’ ἑαυτῷ μένειν· οὕτως οὐδὲ τοῦ θανάτου ἡ δύναμις ἐνεργήσει, μὴ τοῦ γάμου τὴν ὕλην ὑποτιθέντος αὐτῷ καὶ τοὺς τεθνηξομένους οἷον καταδίκους τινὰς ἑτοιμάζοντος.

Γρ. Νύσσης, Περί Παρθενίας, 14.1

Φύση και σώματα

Η περίφημη τοιχογραφία του κυνηγιού που ανακαλύφθηκε από το Μανόλη Ανδρόνικο στον τάφο του Φιλίππου στη Βεργίνα, έχει να μας πει πολλά για τη σχέση ανθρώπου, ζώων και τοπίου. Τί έχουμε εδώ; Δέκα άνδρες φαίνεται πως έχουν εκδράμει στην ύπαιθρο, είναι τρεις ιππείς και επτά πεζοί. Συμμετέχουν στο κυνήγι δύο ελαφιών, ενός αγριόχοιρου, ενός λιονταριού και μίας αρκούδας, ενώ συνοδεύονται από κυνηγετικά σκυλιά. Μερικοί είναι τελείως γυμνοί. Οι μορφές κρατιούνται στην επιφάνεια. Το πεδίο του βάθους δεν επεκτείνεται απεριόριστα. Η πίσω οροσειρά θέτει φραγμούς. Εκεί πίσω δεν συμβαίνει τίποτε. Όλα τα ενδιαφέροντα βρίσκονται στο μπροστινό επίπεδο. Κατά κάποιο τρόπο, ο τόπος υπάρχει για να εξυπηρετεί τα σώματα. Η επικοινωνία με τον θεατή πραγματοποιείται μέσω των μορφών, που κινούνται, στρίβουν, εφορμούν και ποζάρουν, ενεργοποιώντας το χώρο με την αίσθηση της παρουσίας τους. Το τοπίο οργανώνεται από τα σώματα.

Πηγή: A. Koέν, Τοπίο και μορφή στην αρχαία ελληνική τέχνη, στο Το Ελληνικό Τοπίο, Μελέτες Ιστορικής Γεωγραφίας και Προσλήψεις του Τόπου, Εστία, 2015, 105 εξ. 

Που είναι, λοιπόν, η επέμβαση του Θεού

Βρίσκουμε την επέμβαση του [Αρχαγγέλλου] Μιχαήλ στην κουραστική εργασία των χεριών μας. Βρίσκουμε την επέμβαση του [Αρχαγγέλλου] Μιχαήλ στην ησυχία του βοδιού και στην ανάπτυξη των προβάτων…Βρίσκουμε την επέμβαση του [Αρχαγγέλλου] Μιχαήλ στο σώμα του αμπελιού και στη χαρά του κρασιού. Βρίσκουμε την επέμβαση του [Αρχαγγέλλου] Μιχαήλ στη χαρά, στο πάχος και στην γεύση των ελιών. Βρίσκουμε την επέμβαση του [Αρχαγγέλλου] Μιχαήλ στον ελαφρύ ύπνο ενός άνδρα…Βρίσκουμε την επέμβαση του [Αρχαγγέλλου] Μιχαήλ  στην ιερή ένωση του γάμου, όπου οι άνθρωποι αποκτούν τα παιδιά τους ως ευλογία…Βρίσκουμε την επέμβαση του [Αρχαγγέλλου] Μιχαήλ  όταν είναι ευγενής σε αυτούς που είναι αδύναμοι, και όταν τους δίνει δύναμη..

Πηγή: E.A.W. Budge, Miscellaneous Coptic Texts in the Dialect of Upper Egypt, 757-758. 

Παλαιοδιαθηκικές αναλύσεις και εθνικές καταστροφές

Κάθε εθνική ή φυσική καταστροφή, θεωρώ, μας φέρνει κάποια βήματα πιο κοντά στην Π. Διαθήκη. Είναι σε αυτό το κείμενο, που εκφράστηκαν περισσότερο αυτά τα θέματα. Είναι εκεί που η εθνική ταυτότητα και ιδιαιτερότητα προσέκρουσε στην παράδοξη κοσμολογία του «γιατί να καταστρεφόμαστε» και «γιατί να υποφέρουμε» αφού είμαστε αθώοι ή λαός του Θεού.

«Ακόμα και οι «ριζοσπαστικοί» Προφήτες επιτίθενται στην καθεστηκυία τάξη, δίχως να έχουν καμία συγκεκριμένη ή πρακτική εναλλακτική λύση- προβάλλουν μία κοινωνική ηθική της μορφής: ποιείτε δικαιοσύνη, προστατεύστε τους αδυνάτους, ταΐστε τους φτωχούς, απελευθερώστε τους σκλάβους. Μάλιστα, επιτίθενται στους κατά καιρούς βασιλείς για την εξωτερική τους πολιτική (συμμαχία ή όχι με τις υπερδυνάμεις της εποχής), χωρίς καν να προχωρούν σε πρακτικές, εναλλακτικές λύσεις. Χτυπούν με μανία την τάση των ανθρώπων να νομίζουν ότι με συμμαχίες και συμφωνίες ή και με πολέμους, είναι σε θέση να αλλάξουν την πορεία της Ιστορίας. Η σοφιολογική πλευρά της Π. Διαθήκης (Παροιμίες, Ιώβ, Εκκλησιαστής) είναι μία λογοτεχνία της επιτυχίας και της κρίσης της. Αν η επιτυχία δεν φέρνει όμως κανένα κέρδος, και ο θάνατος και τα πάθη καραδοκούν, τότε ποια είναι η ακριβώς η σημασία των συμβουλών των σοφών; Όπως αναφέρεται, χαρακτηριστικά, ο συγγραφέας του Εκκλησιαστή ξεγράφει τον λαό, όχι επειδή πιστεύει ότι είναι ασεβής αλλά επειδή αδυνατεί να τον βοηθήσει- δεν είναι ικανός να βοηθήσει ούτε τα ίδια του τα παιδιά» [πηγή και συνέχεια]