Αdam Tooze

Ο Καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας και διευθυντής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου στο Πανεπιστήμιο του Columbia στη Νέα Υόρκη Άνταμ Τουζ, βρέθηκε στους Δελφούς, ως προσκεκλημένος του Ινστιτούτου Κοινωνικών Ερευνών «Eteron» και συζήτησε με τον διευθυντή του Ινστιτούτου, Γαβριήλ Σακελλαρίδη στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

«Στην Ελλάδα ήσασταν θύματα όσων συνέβησαν την περασμένη δεκαετία. Δεν σημαίνει ότι όπου υπάρχει δημοκρατία υπάρχουν και οι πιο φιλελεύθερες πολιτικές. Το ερώτημα είναι ποια πολιτική θα ακολουθήσουμε. Πιο σφιχτή ή πιο χαλαρή και με ποιο ρυθμό…Δείτε τα επιτόκια που πλήρωνε η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της πανδημίας το 2020. Το χρέος της ήταν ακόμη μεγαλύτερο, όπως αυτή τη φορά είχε την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Όλες αυτές οι λύσεις ήταν στα χέρια των θεσμών και δεν τις εκμεταλλεύτηκαν. Αυτά τα μέτρα που εφαρμόστηκαν κατά την πανδημία, δεν εφαρμόστηκαν στο απόγειο της κρίσης χρέους. Οπότε πιστεύω ότι η αποτίμηση του τι υπέστη η Ελλάδα από τους θεσμούς πρέπει να είναι καταδικαστική.

Στις 4 Απριλίου 2022 η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι είχε αποπληρώσει το τελευταίο από τα 28 δισεκατομμύρια ευρώ που είχε χορηγήσει το ΔΝΤ ως χρηματοδότηση το 2010 και το 2014. Με την εξόφληση του ΔΝΤ, η Ελλάδα εξοικονόμησε 230 εκατομμύρια ευρώ από το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους. Για να πραγματοποιήσει αυτή την πληρωμή, η Αθήνα χρειαζόταν την άδεια του ESM, ο οποίος παραιτήθηκε από την απαίτηση να προβεί η Ελλάδα σε πρόωρη αποπληρωμή των δανείων της στις αρχές της ΕΕ. Όπως εύστοχα αναφέρει εδώ ο καθηγητής, «όλα είναι θέμα πολιτικής»….Όπως λέει ο Tooze, το 2015 ο Μάριο Ντράγκι αντί να βοηθήσει την Ελλάδα, «μπλόκαρε τον αριστερό ΣΥΡΙΖΑ και η Ελλάδα αφέθηκε στο έλεος των αγορών. Η Αθήνα έχασε κάθε διαπραγματευτική δύναμη»…

Καταλήγοντας, ο Tooze γράφει πως «αυτό που βιώνει η Ελλάδα είναι η χρόνια υποαπασχόληση και ένα σοβαρό έλλειμμα, σε σχέση με άλλα κράτη – μέλη της ΕΕ, σε ζωτικής σημασίας κοινωνικές δαπάνες για τη φροντίδα των παιδιών, τη στέγαση και άλλα βασικά οφέλη. Τα κύρια θύματα αυτού του σοκ και της επακόλουθης εξάρθρωσης και των μειωμένων προσδοκιών, είναι οι νέοι άνθρωποι.

Πηγή: Adam Tooze: Η τιμωρία της Ελλάδας το 2015 και τα δεσμά ως το 2060.

Venus in Furs…ουπς την πατήσαμε

Ακούς το Venus in Furs των Velvet (1967) και καταλαβαίνεις πως μας προέκυψε η ηλίθια εποχή μας. Γοητευτικός ήχος με πλούσια ανατολίτικα (ινδικά) στοιχεία, λόγω εποχής, και αν δεν προσέξεις τους στίχους, λες ότι έχουμε να κάνουμε με μία ψυχεδελική- μεταφυσική σύνθεση ή αναζήτηση. Σοβαρότητα στη φωνή, τελετουργικός ρυθμός, λες- δεν μπορεί- κάποια μυστικιστική τελετή έχουν ξεπατικώσει οι ροκάδες της εποχής, κάτι πνευματικό αναζητούν. Νομίζεις, αφελή μου! Μα δεν μπορεί, είναι και αυτή η επανάληψη «Oh, I’m tired, and I’m weary I could sleep for a thousand years», κάτι θέλει να πει ο ποιητής. Φευ! Σαδομαζοχισμός, μαστίγια και «καύλα». Μετά απορούμε για το σήμερα……

Shiny, shiny, shiny boots of leather
Whiplash girl child in the dark
Comes in bells, your servant, don’t forsake him
Strike, dear mistress, and cure his heart

Downy sins of streetlight fancies
Chase the costumes she shall wear
Ermine furs adorn the imperious
Severin’, severin’ awaits you there

Oh, I am tired, I am weary
I could sleep for a thousand years
Thousand dreams that would awake me
Different colors made of tears

Taste the whip of shiny, shiny leather
Ooh, shiny leather in the dark
Tongue of thongs, the belt that does await you
Strike, dear mistress, cure his heart

Severin’, severin’ or speak so slightly
Severin’ down on your bended knee
Taste the whip, in love not given lightly
Severin’ taste the whip
Severin’ taste the whip, now plead for me

Oh, I’m tired, and I’m weary
I could sleep for a thousand years
A thousand dreams that would, that would awake me
Different colors made of tears

Shiny, shiny, shiny boots of leather
Shiny leather in the dark
Comes in bells, your servant don’t forsake him
Strike mistress and cure his heart

Για το τραγούδι.

Δεν μ’ ενδιαφέρει

παρά μόνο ως μία υπο-περίπτωση κοινωνικής και πολιτικής αναλγησίας. Δεν μ’ ενδιαφέρουν τα σύμβολα του νέου αναρχικού και αντι-συστημικού χώρου. Οι καθηλώσεις και οι παλιμπαιδισμοί που είναι πάντοτε εντός ορίων- κουβέντα να γίνεται, σε μία χώρα καθημαγμένη και λεηλατημένη, προτεκτοράτο, με τους μισούς να είναι έτοιμοι να την κάνουν- αν δεν το έχουν ήδη κάνει- στο εξωτερικό, σε μία χώρα ¨πάντα στην σωστή πλευρά της ιστορίας». Δημογραφική συρρίκνωση και απίστευτο χώνεμα επαναλαμβανόμενων μνημονίων, με φωτιές να την καίνε από άκρη σε άκρη και οι Τούρκοι να της κάνουν πλάκα. Μία κοινωνία άτεκνη σε πλήρη παρακμή, που δεν τολμά ούτε να ψοφήσει. Δεν μ’ ενδιαφέρει ο τοξοβόλος σας!

Was it for this? Γι’ αυτό πολεμήσαμε;

H εφημερίδα Irish Times ανταποκρίθηκε με ένα εξαιρετικό άρθρο γνώμης που αντανακλούσε το αίσθημα της εθνικής ταπείνωσης. Το άρθρο κοσμούσε ένας στίχος από το ελεγειακό ποίημα του Yeats για τον ρομαντικό ιρλανδικό εθνικισμό με τίτλο «Σεπτέμβριος 1913¨: «Λέτε γι’ αυτό λοιπόν […];» Λέτε γι’ αυτό λοιπόν, αναρωτιόταν η εφημερίδα, να μάχονταν επί αιώνες οι ιρλανδοί εθνικιστές; «Για μία διάσωση από τη γερμανίδα καγκελάριο, με μερικά σελίνια συμπόνιας από τον βρετανό υπουργό Οικονομικών για συμπλήρωμα; Ιδού το όνειρο της όλης υπόθεσης. Έχοντας κερδίσει την πολιτική μας ανεξαρτησία από τη Βρετανία για να διαφεντεύουμε μόνοι τις υποθέσεις μας, έχουμε πλέον παραδώσει την κυριαρχία μας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο». Αντί να διολισθήσει όμως στον αυτοοικτιρμό, η εφημερίδα συνέχιζε ως εξής: «Η πραγματική καταισχύνη της τρέχουσας κατάστασής μας δεν έγκειται στο ότι μας έχουν αφαιρέσει την κυριαρχία μας, αλλά στο ότι εμείς οι ίδιοι την χαραμίσαμε. Ας μην επιδιώξουμε να μετριάσουμε το αίσθημα της ντροπής μας καλλιεργώντας τη βολική ψευδαίσθηση ότι πανίσχυρες χώρες της Ευρώπης εξυφαίνουν σχέδια καθυπόταξης μας. Άλλωστε, δεν είμαστε κανά μεγάλο κελεπούρι για τον οποιονδήποτε επίδοξο κυρίαρχο. Κανένας λογικός Ευρωπαίος δεν θα αναλάμβανε οικειοθελώς το καθήκον να βάλει τάξη στο χάλι που δημιουργήσαμε. Η ικανότητά μας να λαμβάνουμε μόνοι τις αποφάσεις μας υπονομεύτηκε από την ανικανότητα των κυβερνήσεων που εμείς οι ίδιοι εκλέξαμε«.

Πηγή: Adam Tooze, Πολιτική Οικονομία μίας κατάρρευσης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2022, σελ. 359.

Φωτιά και θα περάσει..

Οι κατά καιρούς πυρκαγιές στην Ελλάδα υπογραμμίζουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το τέλος των ψευδαισθήσεων. Η Ελλάδα των καλοκαιρινών πανηγυριών και των διακοπών (στα μπαράκια και στις αμμουδιές) δεν είναι σε θέση, και ούτε έχει καμία διάθεση, να τις αντιμετωπίσει. Οι περισσότεροι θα μιλήσουν για ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού και έλλειψη πρόληψης, που βέβαια είναι αυτονόητα πράγματα σε μία αποικία χρέους. Έβλεπα τις προάλλες την Αναπαράσταση του Θ. Αγγελόπουλου με το ερειπωμένο χωριό της φτώχειας της Ηπείρου που γέννησε το έγκλημα. Η καλύτερη πρόληψη είναι τα χωριά που έχουν ζωή και νέους ανθρώπους να τα υπερασπιστούν, στην αντίθετη περίπτωση έχεις τρελούς, ημίτρελους γέρους που καίνε χόρτα, σκουπιδότοπους που αναφλέγονται, εκδίκηση του ενός στον άλλον, διερχόμενους λάθρο, και τόσα άλλα. Σε μία επαρχία «άδειο πλαίσιο» δεν μπορείς να ζητάς περισσότερα πράγματα. Οι εκκενώσεις αντί για την παλλαϊκή- κοινοτική «άμυνα» είναι σημείο αυτής της διαπίστωσης. Κάποιοι θα τα ρίξουν στην κλιματική αλλαγή, συνεπικουρούμενοι από την προπαγάνδα των ΜΜΕ και τη διεθνή «αργκό». Άλλα λόγια να ξεχνιόμαστε…και στο βάθος άλλοθι για την εκάστοτε αγαπημένη μας κυβέρνηση. Στην Αθήνα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Εδώ δεν είναι η επαρχία που νεκρο-μιλάει, είναι οι πάλαι ποτέ καταπατητές και δασοκτόνοι που κλαίνε επί των νέων ερειπίων- είμαι βέβαιος θα τους περάσει και θα ησυχάσουν για καμιά δεκαριά χρόνια από το άγχος πότε επιτέλους θα μας κάψουν. Είναι απόλυτα συμβολικό και συμβατό που τα τελευταία χρόνια η εορτή της Δημοκρατίας πέφτει εν μέσω πυρκαγιών: το ένα συμπίπτει με το άλλο τελικά. Οι παλαιότερες εθνικές καταστροφές ήταν μαζικές και σύντομες χρονικά (22, Κύπρος), η σημερινή εθνική καταστροφή- μέχρι την αναμενόμενη και υπογεγραμμένη παραχώρηση στην Τουρκιά, είναι διαρκείας ως επιθανάτιος ρόγχος. Στο ερημικό χωριό, περικυκλωμένο από τις φωτιές, κάποιοι λίγοι περιφέρουν την Εικόνα. Δεν έχει αποτέλεσμα. Οι περιφορές εικόνων έσωζαν λαούς που πολεμούσαν όχι τους Αμυράδες και τους ψηφοφόρους τους.

Διαβεβαιώσεις των Δυτικών

Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Χανκ Πόλσον, ενώπιον της Τραπεζικής Επιτροπής της Γερουσίας (2008), ακόμα η Lehman δεν είχε εκραγεί, «Αν έχεις στη τσέπη σου ένα νεροπίστολο, ίσως χρειαστεί να το βγάλεις. Αν έχεις ένα μπαζούκας και οι άλλοι ξέρουν ότι το έχεις, ίσως δεν θα χρειαστεί να το βγάλεις». Το αίτημα του Πόλσον αποσκοπούσε στον εντυπωσιασμό, και το σχόλιο του περί μπαζούκας είχε παγκόσμια απήχηση. O υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ προσπαθούσε απεγνωσμένα να καθησυχάσει τους ξένους ομολογιούχους. Το Πεκίνο ήταν καταθορυβημένο. Στα απομνημονεύματά του ο Πόλσον καταγράφει τα εξής: «Μιλούσα μαζί τους [με τους κινέζους υπουργούς και αξιωματούχους] σε τακτική βάση, επειδή δεν ήθελα να ξεφορτωθούν τους τίτλους στην αγορά και να προκαλέσουν μεγαλύτερη κρίση […] Έτσι, όταν πήγα στο Κογκρέσσο και ζήτησα να δοθούν αυτές οι έκτακτες αρμοδιότητες [για τη σταθεροποίηση των Fannie και Freddie] και το Κογκρέσσο μου έριξε δημοσίως της χρονιάς μου, έπρεπε να επικοινωνώ τακτικά με τους Κινέζους για να εξηγώ στη Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας ότι «ακούστε, αυτό είναι το πολιτικό μας σύστημα, όλα είναι πολιτικό θέατρο, θα τα καταφέρουμε». Και δεν ήμουν ούτε ο ίδιος τόσο βέβαιος, αλλά σίγουρα έκανα ό,τι μπορούσα για να τους καθησυχάσω».

Πηγή: A. Tooze, Πολιτική Οικονομία μίας κατάρρευσης, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, σελ. 173-174.

Natura?

Οι περιοχές Natura για την Ελλάδα είναι ένα ακόμη μεταμοντέρνο παραμύθι! Κανείς δεν ασχολείται πραγματικά με αυτές τις περιοχές, απλά εισπράττουν τις διεθνείς πιστώσεις για την προστασία τους. Ούτε οι κυβερνήσεις ασχολούνται- μου αρέσει που ο Μητσοτάκης έκανε και καριέρα ως βουλευτής με θέμα το Περιβάλλον, ούτε το πολιτικό και μιντιακό σύστημα. Αν καίγονταν τα καταπατημένα της Σαρωνίδας, θα κλαίγανε περισσότερο. Δεν υπάρχει καν Τσελίκας να πάει στο δάσος της Δαδιάς να τον «μπινελικώσουν» οι σταυραετοί. Η τοπική κοινωνία που ζει από τον πόλο έλξης καταγγέλλει- και αυτή τώρα- ότι εγκαταστάσεις του εθνικού πάρκου έχουν ρημάξει και κόσμος δεν προσλαμβάνεται, ακόμα και οι τουρίστες έχουν κόψει, δεν πάνε. Το υπόλοιπο πόπολο όταν δεν ασχολείται με τα μπάνια του και τα τοπικά πανηγυράκια, ασχολείται με το παιδί της Τούνη. Αυτό που δεν έχει καταλάβει η αντιπολίτευση είναι ότι η παρακμή είναι δομική και πολύ βαθιά. Ο κύκλος της καταστροφής σιγά σιγά κλείνει. Η κόλαση είναι εδώ.

Ομίχλη

“Ο Όμηρος είναι ζωντανός”, θα πει σχεδόν ζητωκραυγάζοντας το L ’ Express, που αντιμετωπίζει τον Θόδωρο Αγγελόπουλο σαν επίγονο του μεγαλύτερου ποιητή όλων των εποχών, ενώ η Figaro πολύ εύστοχα θα επιμείνει στην τελική σεκάνς. Που, κατά την άποψή μου, θα φορτίσει αναδρομικά με ένα σαφές και συγκεκριμένο νόημα όλα τα προηγηθέντα. Λέει, λοιπόν, η γαλλική εφημερίδα: “Η εκπληκτική σεκάνς του τέλους σ’ ένα Σεράγεβο πολιορκημένο από το θάνατο και την ομίχλη θα παραμείνει στη μνήμη των χρόνων. Ώρα της ομίχλης. Είναι η ώρα που η αδυναμία όρασης τυφλώνει και αφοπλίζει το πεπρωμένο. Η ώρα που βγαίνουν τα φαντάσματα μέσα από τα ερείπια για να πάνε να παίξουν Σαίξπηρ ή Μπετόβεν στους δρόμους και στις πλατείες, μέσα σ’ ένα ντεκόρ Αποκάλυψης. Ο αιώνας αρχίζει και τελειώνει στο Σεράγεβο. Ο Όμηρος είναι ζωντανός”.

Πηγή

O τρίτος κόσμος

αντεπιτίθεται…Και φοβάται ο καθεστωτικός Economist ότι η προπαγάνδα των Ρώσων βρίσκει ευήκοα ώτα στον υπόλοιπο εκτός Δύσης κόσμο. Το γράφημα δείχνει τις συστάδες των λογαριασμών του Twitter που έχουν φιλο-ρωσικό προσανατολισμό. Ζούμε το τέλος του ευρω-κεντρισμού.

Πηγή

Τι έχουν τα έρμα και ψοφάνε

Λοιπόν, για να μην το κουράζουμε. Ο Λιγνάδης, άνθρωπος του θεάτρου, βρέθηκε στα γρανάζια του νεοδημοκρατικού συστήματος εξουσίας και την πάτησε. Στη θέση του θα μπορούσε να είναι κάποιας συριζαίος θεατράνθρωπος. Έχω αχρωματοψία (που λέει και ο Λεξ) Το σύστημα τον εκμεταλλεύτηκε και προσπαθεί να τον διασώσει. Τί πιο σύνηθες (που λέει και ο Εισαγγελάτος). Οι αντίπαλοι Λιγνάδη, εμφορούμενοι από υποκριτικό πουριτανισμό- ίδιον της νεο-αριστεράς- βρήκαν και πάλι πεδίο δόξης λαμπρό. Καταγγελίες επί καταγγελιών, δημόσιοι λόγοι, ακτιβισμοί στη σκηνή και στα θεωρεία. Επιβεβαιώνουν την απουσία κάποιας άλλης σοβαρής εναλλακτικής πολιτικής. Η μάρμιτα με την πολιτική ορθότητα και τα δικαιώματα των δικαιωμάτων βράζει και τα μαγειρεύει όλα. Τη μία είσαι εσύ, την άλλη θα είναι ο άλλος. Υπαρξιακά άγχη που υπάρχει ακόμα το κακό στον κόσμο. Τι λες βρε παιδί μου; Οι τελειωμένοι δεν νοούν να καταλάβουν πως από αυτή τη στάνη αυτό το γάλα θα βγάλεις. Μετά την ηθική αριστερά ζυγίζεται και η ακραία κεντρώα νεοφιλελεύθερη δεξιά, και βρέθηκαν και αυτές ελλιπείς. Η αποικία δεν μπορεί να βρει τον φύλαρχό της. Δοκιμάζει πολλούς. Είναι αργή η καταστροφή, ή είναι πίσω μας;