Και οι κοινωνίες των σύγχρονων Βάσκων επίσης- στρυμωγμένες στη νοτιοδυτική γωνιά της Γαλλίας- φαντάζονται τις κοινότητές τους σε κυκλική μορφή, όπως ακριβώς φαντάζονται ότι περιβάλλονται και οι ίδιοι από έναν κύκλο βουνών. Το κάνουν ως έναν τρόπο για να τονίζουν την ιδανική ισότητα των νοικοκυριών και των οικογενειακών μονάδων. Στην κοινότητα του Σεντ-Ανγκράς, για παράδειγμα, το κυκλικό μοτίβο του χωριού είναι επίσης ένα δυναμικό μοντέλο που χρησιμοποιείται ως συσκευή μέτρησης για να εξασφαλίζει την εποχιακή αντίληψη εκ περιτροπής αγγαρειών και καθηκόντων. Κάθε Κυριακή, ένα νοικοκυριό ευλογεί δύο καρβέλια στην τοπική εκκλησία, τρώει το ένα και ύστερα προσφέρει το άλλο στον «πρώτο γείτονα» του, το σπίτι στα δεξιά του). Την άλλη εβδομάδα, εκείνος ο γείτονας θα κάνει το ίδιο για το επόμενο σπίτι στα δεξιά του, και ούτω καθεξής με τη φορά των δεικτών του ρολογιού, οπότε σε μια κοινότητα με 100 νοικοκυριά θα χρειαστούν περίπου δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί ένας πλήρης κύκλος. Το σύστημα είναι επίσης η βάση της οικονομικής συνεργασίας. Αν ένα νοικοκυριό, για κάποιο λόγο, δεν μπορεί ν’ εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του όταν θα είναι η ώρα του να το κάνει, τότε τίθεται σε εφαρμογή ένα προσεκτικό σύστημα υποκατάστασης, έτσι ώστε οι γείτονες που βρίσκονται ένα, δύο ή μερικές φορές τρία σπίτια παραπέρα να πάρουν προσωρινά τη θέση του. Το ίδιο σύστημα του «πρώτου γείτονα» και της υποκατάστασης, το ίδιο γραμμικό μοντέλο ανταποδοτικότητας, χρησιμοποιείται σε ό,τι απαιτεί περισσότερα χέρια απ’ όσα μπορεί να προσφέρει μία μόνο οικογένεια: από τη σπορά και τον θερισμό ως την τυροκομία και το σφάξιμο των χοίρων.
Πηγή: D. Graeber & D. Wengrow, Η Αυγή των Πάντων. Μία καινούργια ιστορία της ανθρωπότητας. Εκδόσεις Διόπτρα.